ปัญจมหาวิโลกนะ - ปัญญาวิมุตติ
ปัญจมหาวิโลกนะ ดู มหาวิโลกนะ
ปัญจมหาสุบิน ดู
มหาสุบิน
ปัญจวรรค สงฆ์พวกที่กำหนดจำนวน
๕ รูป จึงจะถือว่าครบองค์ เช่นที่ใช้ในการกรานกฐิน และการอุปสมบทในปัจจันต
ชนบท เป็นต้น
ปัญจวัคคีย์ พระพวก
๕ คือ อัญญาโกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานาม อัสสชิ เป็นพระอรหันตสาวกรุ่นแรกของพระพุทธ
เจ้า
ปัญจสติกขันธกะ
ชื่อชันธกะที่ ๑๑ แห่งจุลวรรค วินัยปิฎก ว่าด้วยเรื่องการสังคายนาครั้งที่
๑
ปัญจังคะ เก้าอี้มีพนักด้านเดียว,
เก้าอี้ไม่มีแขน
ปัญจาละ ชื่อแคว้นหนึ่งในบรรดา
๑๖ แคว้นใหญ่แห่งชมพูทวีปครั้งพุทธกาลตั้งอยู่ทางด้านตะวันออกของแคว้นกุรุ
มีแม่น้ำ
ภาคีรถีซึ่งเป็นแควหนึ่งของแม่น้ำคงคาตอนบนไหลผ่าน นครหลวงชื่อกัมปิลละ
ปัญญา ความรู้ทั่ว,
ปรีชาหยั่งรู้เหตุผล, ความรู้เข้าใจชัดเจน, ความรู้เข้าใจหยั่งแยกได้ในเหตุผล
ดีชั่ว คุณโทษ ประโยชน์มิใช่
ประโยชน์ เป็นต้น และรู้ที่จะจัดแจง จัดสรร จัดการ, ความรอบรู้ในกองสังขารมองเห็นตามเป็นจริง
ดู ไตรสิกขา, สิกขา
ปัญญากถา ถ้อยคำที่ชักนำให้เกิดปัญญา
(ข้อ ๘ ในกถาวัตถุ ๑๐)
ปัญญาขันธ์ กองปัญญา,
หมวดธรรมว่าด้วยปัญญา เช่น ธรรมวิจยะ การเลือกเฟ้นธรรม กัมมัสสกตาญาณ ความรู้ว่าสัตว์มี
กรรมเป็นของตัวเป็นต้น (ข้อ ๓ ในธรรมขันธ์ ๕)
ปัญญาจักขุ, ปัญญาจักษุ
จักษุคือปัญญา, ตาปัญญา ; เป็นคุณสมบัติอย่างหนึ่งของพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสรู้พระอนุตตร
สัมมาสัมโพธิญาณด้วยปัญญาจักขุ (ข้อ ๓ ในจักขุ ๕)
ปัญญาภาวนา ดู
ภาวนา
ปัญญาวิมุต "ผู้หลุดพ้นด้วยปัญญา"
หมายถึง พระอรหันต์ผู้สำเร็จด้วยบำเพ็ญวิปัสสนาโดยมิได้อรูปสมาบัติมาก่อน
ปัญญาวิมุตติ ความหลุดพ้นด้วยปัญญา,
ความหลุดพ้นที่บรรลุด้วยการกำจัดอวิชชาได้ ทำให้สำเร็จอรหัตตผลและทำให้เจโต
วิมุตติ เป็นเจโตวิมุตติที่ไม่กำเริบ คือ ไม่กลับกลายได้อีกต่อไป เทียบ เจโตวิมุตติ